Στο Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στις 11 Μαίου 2011, καλύφθηκαν τα εξής θέματα:
Η Στρογγυλή Τραπέζη πραγματεύτηκε το θέμα «αποστράγγιση εγκεφάλων (brain drain) και μειωμένη αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου στην Κύπρο» δημιουργώντας τεράστιο ενδιαφέρον στο ακροατήριο.
Παραθέτουμε αποσπάσματα του Συνεδρίου και σημαντικά κομμάτια από τους χαιρετισμούς του τότε Προέδρου του Συνδέσμου μας κύριου Κώστα Παπακυριακού και του συμ-Προέδρου του Συνεδρίου κύριου Γιώργου Ασιήκαλη που δίνουν μια γεύση των προβληματισμών των επαγγελματιών του κλάδου μας που συνεχίζουν να ισχύουν.
“Oι Επαγγελματίες του κλάδου μας αντιμετωπίζουν προκλήσεις και σύνθετα προβλήματα που έχουν ως γενεσιουργό αιτία την οικονομική ύφεση. Η ανεργία να αυξάνεται δραματικά σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια, κυρίως ανάμεσα στους νέους και τους αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και οι εργασιακές σχέσεις σε διάφορους τομείς της οικονομίας να παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα. Στην αβεβαιότητα των καιρών η ερώτηση-πρόκληση για τον τομέα μας είναι η ακόλουθη: Πως χειρίζεται το εργασιακό περιβάλλον και ποιες εισηγήσεις καταθέτει προς τους Εργοδότες ή τους Εκτελεστικούς Διευθυντές ένας Επαγγελματίας ΗR για τη δημιουργία μιας οργανωτικής κουλτούρας όπου η εμπιστοσύνη, η ανοικτή ελεύθερη επικοινωνία, η δέσμευση του προσωπικού, η αυξημένη παραγωγικότητα, η αξιοκρατία και οι ακριβοδίκαιες αποφάσεις της ηγεσίας να είναι τα κυρίαρχα στοιχεία της Επιχείρησης και όχι η εξαίρεση; Γιατί είναι πλέον ολοφάνερο ότι η οικονομική κρίση μεταβάλλει και μεταμορφώνει το μέλλον της ίδιας της εργασίας. Οι Επιχειρήσεις, κάτω από την πίεση εξωγενών και ενδογενών παραγόντων και δυνάμεων αναγκάζονται ή επιβάλλεται να επανασχεδιάσουν και αναπροσδιορίσουν τα συστήματα αμοιβών και παρεμφερών ωφελημάτων των εργαζομένων, να αναδιοργανώσουν τις δομές τους, να αναθεωρήσουν και συμπτύξουν λειτουργικές δια-δικασίες, να μειώσουν και συμπιέσουν τις λειτουργικές τους δαπάνες ( π.χ. σε προσωπικό, ώρες εργασίας, υπερωρίες ) και όχι μόνο.
Όλες αυτές οι αλλαγές επιφέρουν ασφαλώς βελτιώσεις στα οικονομικά των Επιχειρήσεων έχουν όμως σοβαρές επιπτώσεις στους εργαζομένους της Επιχείρησης και επιφέρουν διάβρωση όχι μόνο της εμπιστοσύνης που είναι το θεμέλιο αλλά και του όλου εργασιακού κλίματος. Άρα η επιδιωκόμενη απάντηση στην ερώτηση που προηγήθη δεν είναι τόσο εύκολη. Έχει πολλές παραμέτρους και περιορισμένες διεξόδους. Αυτές τις παραμέτρους πρέπει να λάβετε υπόψη σας και να εισηγηθείτε τις καλύτερες διεξόδους και λύσεις ΕΣΕΙΣ οι Επαγγελματίες Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού και Εργασιακών Σχέσεων του τόπου μας με τις γνώσεις και εμπειρίες που κατέχετε. Σ’ αυτό το σημείο θέλω να τονίσω και ένα άλλο θέμα. Εκφράζουμε την αντίθεση μας στις περικοπές του προϋπολογισμού των Επιχειρήσεων για κατάρτιση και επιμόρφωση. Θα είναι η χειρότερη συνταγή σε περιόδους κρίσης να αποκόπτονται κονδύλια για αυτούς τους σκοπούς. Οι Επιχειρήσεις, εάν πράγματι θεωρούν πολύτιμο το ανθρώπινο κεφάλαιο τους τότε θα πρέπει σε περιόδους κρίσης να επενδύουν στην κατάρτιση, επιμόρφωση και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους θεωρώντας την ως μια υψηλή προτεραιότητα και όχι το αντίθετο. Οι περικοπές στα συγκεκριμένα κονδύλια είναι αντίθετα με τον επιδιωκόμενο στόχο της επιχειρηματικής ανάκαμψης και περαιτέρω προόδου και αριστείας. Με αυτή την ευκαιρία χαιρετίζουμε τα Κυβερνητικά Σχέδια και Προγράμματα για αναχαίτιση της ανεργίας, κυρίως μέσω της ΑνΑΔ και του ΚΕΠΑ. Επίσης χαιρετούμε ιδιαίτερα την πολύ πρόσφατη εγκαινίαση μιας νέας δράσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την ονομασία Youth@Work με στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας στους νέους και την τόνωση της Επιχειρηματικότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ιδίως στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις”.
“Μπήκαμε ήδη στον τρίτο χρόνο της οικονομικής κρίσης, της μεγαλύτερης που είδε ο πλανήτης από τη δεκαετία του 1930 και ταλανίζει τις οικονομίες των περισσοτέρων χωρών. Ως αποτέλεσμα, πολλές επιχειρήσεις υποχρεώθηκαν σε περιορισμένο κύκλο εργασιών και μεγάλος αριθμός εργαζομένων έχει χάσει την εργασία του. Από τις αρχές του 2008, που άρχισε η άνοδος της ανεργίας, ο αριθμός των ανέργων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκε από 16 εκ. στα 23 εκ. προς το τέλος του 2010, παρουσιάζοντας αύξηση 44% μέσα σε 3 χρόνια, αριθμός που αντιστοιχεί σε μια μέση αύξηση 15 % το χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 9.6 εργαζόμενους στην ΕΕ υπάρχει και ένας άνεργος. Φαίνεται πως ο στόχος της πολιτικής της Λισσαβόνας για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας απέτυχε, γι’ αυτό πρέπει να ληφθούν μέτρα για εξάλειψη των λόγων που οδήγησαν στην αποτυχία. Ο μέσος ρυθμός αύξησης της ανεργίας στην Ευρώπη φαίνεται σταδιακά να μηδενίζεται και ο αριθμός των ανέργων παρέμεινε ο ίδιος τα τελευταία 2 τρίμηνα, δίδοντας ελπίδες ανάκαμψης από την κρίση και μείωσης της ανεργίας. Δυστυχώς, στην Κύπρο η τάση αυτή δεν επαληθεύεται αφού η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται και κατά το 2011 και σήμερα βρίσκεται στο 7.2%. Για κάθε 13.9 εργαζόμενους υπάρχει και ένας άνεργος στην Κύπρο, ανεβάζοντας τον αριθμό των ανέργων στους 28 400. Συγκριτικά με τις χώρες της ΕΕ η Κύπρος βρίσκεται στην 6η καλύτερη θέση όσον αφορά την ανεργία, όμως τα μηνύματα που παίρνουν οι νέοι μας, για τους οποίους η ανεργία ξεπέρασε το 20%, δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά.
Η εθελούσια εκκαθάριση της Eurocypria, τα οικονομικά προβλήματα των Κυπριακών Αερογραμμών, του Σφαγείου της Κοφίνου και όσων έπονται, πρέπει να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου τόσο στην Κυβέρνηση όσο και τις Διοικήσεις των Οργανισμών και των Συντεχνιών, ώστε να καταστεί δυνατή η ανα-διάρθρωση των Οργανισμών με βάση το επιχειρείν και να στελεχωθούν με το κατάλληλα καταρτισμένο προσωπικό ώστε να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Δεν είναι δυνατό μεγάλοι Οργανισμοί να λειτουργήσουν με Managers χωρίς κατάρτιση στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, ούτε να διαρθρωθούν σωστά και αποδοτικά με Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού χωρίς σχετικό ακαδημαϊκό υπόβαθρο.
Τα Συνταξιοδοτικά Ταμεία χρειάζονται βαθιά τομή ώστε τα συνταξιοδοτικά ωφελήματα, τουλάχιστον για τα νέα μέλη, να αρχίσουν να βασίζονται στην απόδοση των επενδύσεων της καθορισμένης συνεισφοράς (defined contribution) των εργοδοτών και των μελών και όχι στο σημερινό σύστημα καθορισμένων ωφελημάτων (defined benefits) όπου σε κάποιο στάδιο θα αδυνατούν να ανταποκριθούν. Αβέβαιο είναι γενικά το μέλλον της οικονομίας βραχυπρόθεσμα αλλά ελπιδοφόρο μακροπρόθεσμα, εν μέσω των πρωτοφανών αλλαγών που σημειώνονται στην περιοχή μας και επηρεάζουν σοβαρά την Κύπρο, άλλες θετικά και άλλες αρνητικά.
Η επιτήρηση από την ΕΕ, η κατάσταση των δημοσίων οικονομικών και οι απανωτές υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας από διεθνείς οίκους αξιολόγησης, που αυξάνουν το κόστος δανεισμού και κοστίζουν στην Κύπρο εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ, δεν βοηθούν καθόλου στην ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας από την οικονομική κρίση. Η καθολική εξέγερση του λαού στις αραβικές χώρες και η συνεπαγόμενη άνοδος της τιμής του πετρελαίου δημιουργεί αισθήματα αβεβαιότητας και στηρίζει την παράταση της κρίσης. Παράλληλα όμως η σοβαρή πιθανότητα ανακάλυψης μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, καθώς και η ανάγκη για αειφόρο ανάπτυξη και οι επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρώ που γίνονται στην τεχνολογία και την πράσινη ενέργεια, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για νέες θέσεις εργασίας σε νέους τομείς που απαιτούν εξειδίκευση και νέες δεξιότητες, δίδοντας ελπίδες για το μακροπρόθεσμο μέλλον της Κυπριακής οικονομίας. Θετικά μηνύματα δίδει η μικρή αλλά σταθερή αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος κατά το 2010 και το πρώτο τρίμηνο του 2011, από αρνητικό που βρισκόταν κατά το 2009, δείχνοντας σημεία ανάκαμψης.
Στα εργασιακά θέματα, ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμπεριφορά των Κυπρίων εργαζομένων αναφορικά με τον αριθμό των συνδικαλισμένων. Τα στατιστικά παρουσιάζουν σταθερή μείωση της συμμετοχής των κυπρίων σε συντεχνίες κατά τα τελευταία 20 χρόνια. Η σταθερή μείωση της πυκνότητας των συντεχνιών από 87% κατά το 1981 στο 50% το 2010 φανερώνει ότι ο Κύπριος εργαζόμενος άρχισε να στηρίζεται πλέον στην εμπορικότητα του, που πηγάζει από τη μόρφωση και εκπαίδευση του, τις γνώσεις και δεξιότητές του παρά στη συλλογικότητα. Φανερώνει επίσης το ψηλό επίπεδο απολαβών και βιοτικού επιπέδου του Κύπριου εργαζόμενου, που του επιτρέπει να στηριχθεί σε προσωπικά συμβόλαια εργασίας. Αυτές οι αλλαγές στέλλουν κάποια μηνύματα για το εργασιακό μας σύστημα και τον Κώδικα Βιομηχανικών Σχέσεων που αριθμεί φέτος 34 χρόνια ύπαρξης χωρίς τροποποίηση. Είναι προφανές ότι το εργασιακό μας σύστημα και ο υφιστάμενος Κώδικας χρειάζονται εκσυγχρονισμό, ώστε η οικονομία της Κύπρου να αντέξει στις προκλήσεις των καιρών.
Παράλειψη θα ήταν να μην αναφερθώ στη μεγάλη πρόσφατη διεθνή διάκριση που τιμά την Κύπρο και το επιστημονικό της δυναμικό, επίτευγμα που σχετίζεται άμεσα με το αντικείμενο της εργασίας του τομέα και του Συνεδρίου. Πρόκειται για το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών που απονεμήθηκε στον συμπατριώτη μας καθηγητή στο LSE και τώρα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Χριστόφορο Πισσαρίδη και τους συνεργάτες του, Diamond και Mortensen για την εργασία τους αναφορικά με την ανεργία στην αγορά εργασίας και το συσχετισμό της με τα κίνητρα που παρέχει το επίδομα ανεργίας για ανάληψη εργασίας, καθώς και τη σημασία της διάρκειας του χρόνου εκτός εργασίας στη δυνατότητα επανεργοδότησης”.
