από την Άντρια Αντωνιάδου – Ιδέες που θα αποτελέσουν προτίμηση, εφευρετικότητα στην επίλυση προβλημάτων, σύνθεση εμπειριών και ικανοτήτων, κριτική σκέψη στη λήψη αποφάσεων, ανάληψη λελογισμένων ρίσκων, γνησιότητα και αυθορμητισμό, είναι μόνο λίγες από τις έννοιες που οι σύγχρονες επιχειρήσεις μεταφράζουν σε κέρδος. Όσο ο ανταγωνισμός ενισχύεται, τόσο ο επιχειρηματικός κόσμος θα πρέπει όχι μόνο να προσαρμόζεται αλλά και να καινοτομεί.
Ήδη κατά τη διάρκεια της κρίσης, το κόστος από τις ‘απώλειες’ στο εξωτερικό πτυχιούχων ικανών να καινοτομήσουν, να παράξουν νέες ιδέες και προϊόντα είναι τεράστιο. Το γεγονός ότι 200,000 τέτοιοι πτυχιούχοι έχουν εγκαταλείψει την Ελλάδα για παράδειγμα, έχει κοστίσει περίπου 10 δισεκ. ευρώ, ενώ τα διαφυγόντα μελλοντικά οφέλη της χώρας είναι ανυπολόγιστα, όπως αναφέρει το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών . Η δημιουργικότητα είναι αναγκαιότητα στις επιχειρήσεις και αποτελεί τόσο δεξιότητα όσο και έμφυτη ικανότητα. Η δεξιότητα μπορεί να αναπτυχθεί και η έμφυτη ικανότητα να καλλιεργηθεί μέσω της εξάσκησης. Οι εταιρείες συχνά καθηλώνουν τη δημιουργικότητα του προσωπικού και χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουν τη σημασία και τις μεθόδους ανάπτυξής της.
Σύνθετα προβλήματα και απρόβλεπτα εμπόδια συχνά δε λύνονται ούτε με τις συνήθεις διαδικασίες ούτε με την ίδια οπτική γωνία προσέγγισής. «Ο επιτυχημένος άνθρωπος είναι ο δημιουργικός» λέει ο Chuck Kocher, καταξιωμένος μέντορας. Παράλληλα, η προώθηση και αξιοποίηση της δημιουργικότητας σε ομαδικό/ συλλογικό επίπεδο μπορεί να επιφέρει ακόμα πιο ευρύ φάσμα επιλογών νέων ιδεών και λύσεων σε εργασιακά καθήκοντα και προβλήματα. Η διαφορετικότητα των μελών μιας ομάδας παρέχει πολύτιμες γνώσεις και ποικιλία απόψεων. Κάποια από τα οφέλη της δημιουργικότητας στην εργασία είναι τα ακόλουθα:
- Η δημιουργικότητα από άτομα και ομάδες είναι η αφετηρία της καινοτομίας (που περιλαμβάνει την εφαρμογή δημιουργικών ιδεών σε κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο).
- Καλύτερη ομαδική εργασία και πνεύμα
- Καλύτερη εργασιακή δέσμευση και συναναστροφή
- Αυξημένη ικανότητα προσέλκυσης και διατήρησης ποιοτικού προσωπικού
- Αυξημένο ηθικό και πιο ευτυχισμένοι υπάλληλοι
- Αυξημένη ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και παραγωγικότητα
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα, με κυριότερους την παροχή κινήτρων, δίνοντας την ευκαιρία στα άτομα να εκφράσουν τις απόψεις τους και ανταμείβοντας τους για τις ιδέες τους. Χρειάζεται οι διευθυντές να είναι προσιτοί και να επιτρέπουν στην ομάδα τους να συνεισφέρουν με τις ιδέες τους χωρίς το φόβο της απόρριψής τους. Θα πρέπει να παρέχουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για ανάπτυξη της δημιουργικότητας, ενθαρρύνοντας τον αυθορμητισμό και συνειδητοποιώντας ότι τα λάθη είναι απαραίτητα για την επιτυχία.
Ενδιαφέρον επιδεικνύει η επίδραση των χρονοδιαγραμμάτων στη δημιουργικότητα. Ενδελεχής μελέτη που διεξήγαγε η Τερέζα Άμαμπιλ του HarvardBusinessSchool έχει δείξει ότι τα πιεστικά χρονοδιαγράμματα, ενώ μπορεί να οδηγούν σε περισσότερη εργασία, και μπορεί επίσης να δίνουν την αίσθηση ότι τα άτομα είναι πιο δημιουργικά, η πραγματικότητα είναι ότι τους κάνουν να σκέφτονται λιγότερο δημιουργικά. «Οι επιχειρήσεις συνήθως σκοτώνουν τη δημιουργικότητα με ψευδείς ή μη ρεαλιστικές προθεσμίες», έγραψε η Άμαμπιλ στο HarvardBusinessReview. Επιπλέον πρόσθεσε, οι εταιρείες συχνά σκοτώνουν τη δημιουργικότητα, μη επιτρέποντας ευέλικτα ωράρια ώστε να δώσουν χρόνο σε δημιουργικές ιδέες. Η Ρεμπέκα Σουίφτ, επικεφαλής δημιουργικού σχεδιασμού της εταιρείας iStock, επισημαίνει επίσης την αναγκαιότητα οι εργαζόμενοι να κινούνται εκτός γραφείου,«να βιώνουν τον κόσμο για να τους έρθουν ιδέες».Την άποψη αυτή επιβεβαιώνει και η μελέτη με τους συμμετέχοντες να αναφέρουν ότι οι καλύτερες ιδέες τους έρχονται στο γυμναστήριο, στις δημόσιες συγκοινωνίες, όταν βρίσκονται μαζί με φίλους, ταξιδεύοντας ή ακούγοντας μουσική.
Κάποιες άλλες πρακτικές που η ομάδα της Τερέζα Άμαμπιλ προτείνει για προώθηση της δημιουργικότητας στην εργασία είναι οι ακόλουθες:
- Διανοητικές προκλήσεις – η παροχή εμπειριών που αποτελούν διανοητική πρόκληση ενισχύουν την εξειδίκευση και παρέχουν κίνητρο. Προσοχή στο ότι σε μικρό βαθμό εποφέρουν νωχελικότητα ενώ σευπερβολικό βαθμό οι εργαζόμενοι αισθάνονται καταβεβλημένοι.
- Ελευθερία για επιλογές – οι εργαζόμενοι είναι πιο δημιουργικοί όταν μπορούν να επιλέξουν τον τρόπο που θα επιτευχθεί ο σκοπός. Προαπαιτούμενο ο καθορισμός σταθερών στόχων από τους διευθυντές.
- Παροχή κατάλληλων πόρων – χρόνου και χρημάτων.
- Αποτελεσματικός σχεδιασμός ομάδων εργασίας – οι ομάδες εργασίας με μέλη που αλληλοϋποστηρίζονται και κατέχουν διαφορετικές εμπειρίες και προοπτικές είναι πιο αποδοτικές
- Ενθάρρυνση νοοτροπίας συνεχούς μάθησης. Υποστήριξη εργαζομένων στη συνεχή αναζήτηση νέων πληροφοριών, νέας γνώσης, στη συμμετοχή σε συνέδρια ή άλλες ευκαιρίες μάθησης, στην ανάπτυξη χαρακτηριστικών περιέργειας, παρατηρητικότητας, ακρόασης και ανάγνωσης στο χώρο εργασίας.
- Αναζήτηση πολλαπλών επιλογών. Όταν η ομάδα παρουσιάζει μια καλή ιδέα –λύση, θα πρέπει να ενθαρρύνεται να παρέχει κι άλλες, δίνοντας την ευκαιρία για επιλογή.
- Η κριτική να αναβάλλεται. Για ενθάρρυνση νέων ιδεών, δε χρειάζεται να αξιολογούνται οι υφιστάμενες πολύ νωρίς, επιτρέποντας τη συνεχιζόμενη ροή.
- Ενθάρρυνση καταιγισμού ιδεών κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού διαλείμματος, σε εβδομαδιαία/ δεκαπενθήμερη ή μηνιαία βάση.
- Παροχή νέας οπτικής. Ευκαιρίες για συναναστροφή μεταξύ συναδέλφων διαφορετικών τμημάτων, καλώντας τους σε συνεδρίες καταιγισμού ιδεών και ζητώντας τη δική τους άποψη για επίλυση προβλημάτων.
- Διαλείμματα. Η ξεκούραση είναι απαραίτητη τόσο για ενέργεια και παραγωγικότητα όσο και για δημιουργική σκέψη. Το προσωπικό τα διαλείμματα είναι καλά να ενθαρρύνεται να βγαίνει εκτός κτιρίου ή να συζητεί με συναδέλφους για θέματα που δεν αφορούν την εργασία.
- Κατάλληλη κουλτούρα. Διασκεδαστικό πνεύμα και χιούμορ παράλληλα με κλίμα εκτίμησης και εμπιστοσύνης λειτουργούν ευνοϊκά στη δημιουργικότητα.
Έχει αναγνωριστεί ότι όσο περισσότερο δεσμεύεται κανείς στη δημιουργική διαδικασία, τόσο βελτιώνεται. Οι ιδέες παράγουν περισσότερες ιδέες. Πέραν όμως από την έμπνευση, η εφαρμογή των ιδεών είναι επίσης σημαντική. Οι ιδέες χρειάζονται δουλειά, και πρέπει να είναι κατάλληλες, χρήσιμες και πρακτικές για να αξίζουν και να είναι αποτελεσματικές. Θα πρέπει να επηρεάζουν θετικά/ να βελτιώνουν την εργασία, και να αποφέρουν τη χαρά της δημιουργίας που είναι αναπόσπαστο συστατικό του ανθρώπινου δυναμικού, για να υπάρχει η επιδιωκόμενη ανάπτυξη.